Mikołaj Krasnodębski

Polish Neo-Thomistic Paideia in view of
varieties of Thomism

 

Abstract:

            Philosophers in Poland had a great interest and appreciation for Thomistic philosophy even before the publication of the encyclical of Leo XIII Aeterni Patris (1879). In the nineteenth centry: Eleonora Ziemięcka (1819-1869), Stefan Pawlicki (1839-1916), Marian Morawski (1845-1901), Franciszek Gabryl (1866-1914) i Kazimierz Wajs (1865-1934) all of them alluded to Thomistic philosophy. In the first half of the twentieth century Freunch historian of philosophy Étienne Gilson singled out existential Thomism. Previously philosophers were focusing on clasical Thomism (Dezydery Mercier, later: Szczepan Ślaga, Mieczysław Lubański, Kazimierz Kłósak). In addition to the clasical thomistic philosophy the existential Thomism was developed in Poland in Lublin School of Philosophy (Mieczysław A. Krąpiec, Stanisław Kamiński, Stefan Swieżawski) transcendental Thomism was also very popular (Andrzej Półtawski, Antoni B. Stępień: “Thomistic phenomenology”). In the 80s of the twentieth centry, Mieczysław Gogacz (ATK, now UKSW) clarifying the existential Thomism developed a new version of thomistic philosophy called consistent Thomism.

Polish Thomism has developed an original philosophy of education and pedagogy (Stefan Kunowski, Jacek Woroniecki, Feliks Wojciech Bednarski, Mieczysław Gogacz and others), which correspond to particular varieties of this philosophy. In traditional thomism emphasis is placed on education of virtue. In exsistential Thomism philosophers focus on “becoming a man”, to achieve full humanity, and in consistent Thomism philosophers focus on the effect of education and the issues of personal relationships and standards of education. Thomistic Pedagogy is the study of the choices in the principles of education.
That’s why M. Gogacz believes that „there is only the philosophical education” (Basis Education, Niepokalanów 1993, p. 55).


Keywoord: Paideia, a variety of Thomistic philosophy, Polish philosophy

 

Polska paideia neotomistyczna w perspektywie odmian
tomizmu

 

Abstrakt:

Filozofia tomistyczna w Polsce jeszcze przed ukazaniem się encykliki Leona XIII Aeterni Patris (1879) cieszyła się dużym zainteresowaniem i uznaniem. W XIX wieku nawiązywali do niej między innymi: Eleonora Ziemięcka (1819-1869), Stefan Pawlicki (1839-1916), Marian Morawski (1845-1901), Franciszek Gabryl (1866-1914) i Kazimierz Wajs (1865-1934). W pierwszej połowie XX wieku francuski historyk filozofii Étienne Gilson wyróżnił tomizm egzystencjalny. Dotychczas uprawiano tomizm w wersji tradycyjnej i lowańskiej (Dezydery Mercier, później: Szczepan Ślaga, Mieczysław Lubański, Kazimierz Kłósak). Obok tomizmu egzystencjalnego, w Polsce rozwijanego w Lubelskiej Szkole Filozoficznej (Mieczysław A. Krąpiec, Stanisław Kamiński, Stefan Swieżawski), popularnością cieszył się też tomizm transcendentalny (Andrzej Półtawski, Antoni B. Stępień: „tomizm fenomenolizujący”). W latach 80-tych XX wieku Mieczysław Gogacz (ATK, obecnie UKSW) doprecyzowując tomizm egzystencjalny, opracował nową wersję filozofii tomistycznej – tomizm konsekwentny.

Polski tomizm wypracował oryginalną filozofię wychowania i pedagogikę (Stefan Kunowski, Jacek Woroniecki, Feliks Wojciech Bednarski, Mieczysław Gogacz i inni), która odpowiada poszczególnym odmianom tej filozofii. W tomizmie tradycyjnym akcentuje się wychowanie aretologiczne; w tomizmie konsekwentnym konieczność „stawania się człowiek”, osiągnięcia pełnego człowieczeństwa; zaś w tomizmie konsekwentnym – wychowanie od strony skutku oraz problematykę osobowych relacji i norm wychowania. Pedagogika tomistyczna jest nauką filozoficzną o wyborze zasad wychowania, dlatego M. Gogacz uważa, że „istnieje wyłącznie wychowanie filozoficzne” (Podstawy wychowania, 1993, s. 55).

Słowa kluczowe: paideia, odmiany filozofii tomistycznej, filozofia polska

 

Pełny
tekst referatu zostanie wkrótce opublikowany nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu
Karola w Pradze. Można znaleźć go na:  http://www.radiownet.pl/republikanie/scholastyk#/publikacje/konferencja-na-uniwersytecie-karola-w-pradze